Dápmot eallá máŋggaláhkai
Dápmot sáhttá eallit eallima máŋggaláhkai. Illustrašuvdna: bengt Finstad og Kari Sivertsen, NINA
Dápmot lea min dábáleamos sáivačáhceguolli. Don gávdnat daid smávva jogain, stuorra deanuin, jávrriin, smávva láttuin, mearagáttis ja muhtumin mearafávllis.
Jurddaš ahte dat šelges guvžá maid sáhtát uštit mearas gullá seammá nállái go dat uhca ruškes dápmot mii sáhttá dohppet oaggunstággui jávrebivddus. Dápmotnálli lea hui máŋggabealat/girjái. Nu máŋggabealat ahte lea masá veadjemeahttun čilget dan áddehahtti láhkai.
Gođđá sáivačázis
Buot dápmohiin lea šládjanamma salmo trutta ja buot dápmohat gođđet sáivačázis. Gođđan dábálaččat dáhpáhuvvá jogain ja deanuin ja hárvvibut jávrriin. Gođđojogat sáhttet leat hirpmástuhtti smávvá, ja dápmohat mat gođđet doppe sáhttet leat hirpmástuhtti stuorrá.
Guvžá vai dápmot
Mii earuhit sáivačáhcái bisánan dápmohiid ja mearravánddardeaddji dápmohiid. Daid maid gohčodat sáivačáhcái bisánan dápmohin bissot olles eallingearddi sáivačázis vaikko livččege vejolašvuohta mannat merrii. Mearravánddardeaddji dápmohat johtet merrii ja leat doppe guhkit ja/dahje oanehat áigge sin eallingearddis. Dat mii lea imaš, lea ahte dápmotoarbinaččat sáhttet eallit áibbas goappatlágana eallima – muhtumat sáivačáhcái bisánan dápmohin ja earát fas mearravánddardeaddjin. Mearravánddardeaddji dápmohat leat dat maid mii gohčodat guvžán.
Guvžá johtá deanus/jogain merrii sihke giđđat ja čakčat. Árvideames lea giđđajohtin biepmu dihte, muhto čakčajohtti dápmohat ges sáhttet máŋga sierralágan sivaid geažil johttát merrii ja orrut doppe dálvvi badjel. Detnui máhccan sáhttá dáhpáhuvvat goas beare.
Johttát dahje bissut...
Seamma deanus/jogas sáhttet leat sihke mearravánddardeaddji- ja sáivačáhcái bisánan dápmohat. Dat sáhttet gođđat sierra dahje ovttaskas guovllus. Ovtta sáivačáhcái bisánan dápmohis sáhttá áinnas leat eatnedápmot mii lea leamašan mearas ja ovtta mearravánddardeaddji dápmohis sáhttet leat fuolkkit mat dušše leat eallán sáivačázis.
Guolli máŋggalágan namain
Dápmot gávdno miehtá Norgga ja lea diehttalasat ožžon máŋggalágan namahusa. Máŋga nama čilgejit makkár dápmot lea olggosoaidnit aiddo dan báikkis. Mo dápmot lea olggosoaidnit, sáhttá rievddadit garrasit.
Seamma nálli…
Guvžá gullá seamma nállái go ruškesdápmot, johkadápmot, jávredápmot ja uhcadielkodápmot. Sáivačáhcái bisánan dápmohis leat máŋga sierralágan nama miehtá Norgga. Muhtun namat čilgejit mo dápmot lea olggosoaidnit ja eará namat ges muitalit gos orru.